Hoe ontstaat zwangerschapsdiscriminatie bij werkgevers?
Door Luuke Raaijmakers
| Een contract dat niet verlengd wordt vanwege een zwangerschap, je vakantiedagen moeten opnemen voor een bezoek aan de verloskundige, of afgewezen worden bij een sollicitatie vanwege je zwangere buik. 43% van de werkende of werkzoekende vrouwen krijgt te maken met zwangerschapsdiscriminatie, blijkt uit onderzoek. Waarom gebeurt dit zoveel en hoe kan het voorkomen worden? |
| Johan* is werkgever bij een consultancy bedrijf. Hij weet nog goed toen hij voor het eerst een zwangere vrouw tegenover zich had zitten tijdens een sollicitatiegesprek. “Ik had pas net een leidinggevende functie waardoor ik eindelijk wat inspraak had”, vertelt hij. “Toen ik de taak kreeg om de sollicitatiegesprekken te voeren, nam ik me voor om alleen mensen aan te nemen die voor winst zouden zorgen. Zodra ik een hoogzwangere vrouw binnen zag komen dacht ik: dat wordt hem niet, want zwangerschapsverlof betekent verlies en gedoe.” De gedachten die Johan destijds had, zijn kenmerkend voor hoe er vaak naar zwangere werknemers wordt gekeken: het levert extra werk op en het kost geld. Ook Barbara Braak hoort deze argumenten vaker. Zij is de oprichtster van VerlofHuben zet zich in om de verlofperiode goed te laten verlopen voor werknemers en werkgevers. Zo helpt ze met het regelen van vervanging, wijst ze werknemers op hun rechten en helpt ze werkgevers het verlofproces structureel te verbeteren. Een beerput Zelf kreeg Barbara ook met moeilijkheden te maken tijdens haar zwangerschap, toen ze nog in loondienst werkte. “Ik merkte dat er vanuit HR weinig handvatten werden geboden. We hebben in Nederland best veel regelingen om je te helpen vóór en na de geboorte van een kind. Zo heb je bijvoorbeeld recht op meer pauzes en moeten er kolfruimtes beschikbaar zijn. Helaas kreeg ik bij het bedrijf waar ik werkte niet de aandacht en begeleiding die ik wenste. Daarnaast was mij een promotie beloofd voor ik met verlof ging, die toch werd ingetrokken toen ik terugkwam. Ze dachten dat ik het niet aan zou kunnen nu ik moeder was.” Toen Barbara meer onderzoek ging doen, werd er een beerput opengetrokken: het probleem bleek groter dan ze had gedacht. Zo vertelden vrouwen haar dat ze niet durfden te vertellen aan werkgevers dat ze zwanger waren uit angst dat hun contract niet verlengd werd, of dat na hun verlof een promotie naar een andere (kinderloze) collega bleek te zijn gegaan. Dit soort verhalen zorgden er uiteindelijk voor dat Barbara haar bedrijf VerlofHub oprichtte, om verlofperiodes structureel zorgeloos te laten verlopen. |
| Waar gaat het mis bij werkgevers? Tijdens gesprekken met werkgevers merkte Barbara waar het probleem zit. “Werkgevers bekijken zwangere werknemers te vaak vanuit een negatief perspectief. Ze zien alleen de kosten die ze denken dat zwangere werknemers hen gaan bezorgen, maar niet wat het oplevert wanneer je je personeel goed behandelt. Ik ken vrouwen die het bedrijf waar ze dertig jaar geleden werkten nog steeds aanbevelen, vanwege de fijne ondersteuning in deze belangrijke periode in hun leven. Daarnaast hoeft een zwangerschapsverlof een bedrijf ook geen grote smak geld te kosten: van het UWV krijgen werkgevers een zwangerschaps- en bevallingsverlof uitkering om het loon van de werknemer te dekken. Het helpt als werkgevers weten welke stappen ze kunnen zetten om het in goede banen te leiden.” Ook Johan maakte deze negatieve inschattingen. Jaren later zag hij in waar het misging. “Ik bekeek werknemers in het begin van mijn carrière teveel door een puur economische lens. Pas veel later zag ik hoeveel meer je terugkrijgt wanneer werkgevers zich veilig en gesteund voelen op de werkvloer, ook op het gebied van zwangerschappen. Ik heb spijt gehad dat ik destijds niet verder keek dan die zwangere buik tijdens sollicitaties. Wie weet wat voor goede werknemers ik daardoor ben misgelopen.” Child Penalty Een onderliggend probleem bij zwangerschappen op de werkvloer, is dat het vooral (negatieve) gevolgen heeft voor vrouwen en amper voor mannen. Uit onderzoek blijkt zelfs dat terwijl vrouwen minder gaan verdienen na het krijgen van een kind, mannen in sommige gevallen juist meer gaan verdienen. De Child Penalty, heet dat. In Zweden, Noorwegen en Denemarken hebben ze hier een oplossing voor bedacht. Daar krijgen partners na het krijgen van een kind negen maanden tot één jaar verlof, en die tijd kunnen ze onderling verdelen. Mannen moeten een minimum aantal maanden opnemen, om te voorkomen dat de zorg volledig bij de vrouw komt te liggen. Dit heeft als positief gevolg dat vrouwen minder vaak uitvallen op werk na het krijgen van een kind, én dat de zorgverdeling gelijkwaardiger blijft tussen mannen en vrouwen. Barbara ziet ook nog een ander voordeel in dit systeem. “Bij kinderopvangen is het minimaal aantal leidsters op een groep, afhankelijk van de leeftijd van de kinderen. Hoe ouder het kind, hoe minder leidsters er nodig zijn. Als kinderen ouder zijn wanneer ze naar de kinderopvang gaan, helpt dat dus ook met personeelstekorten. Twee vliegen in één klap.” *Er is een andere naam gebruikt vanwege privacyoverwegingen. De echte naam van ‘Johan’ is bekend bij de redactie van OPZIJ. |
